Veranderende seksuele gezondheid
Een chronische ziekte, kanker, een lichamelijke beperking en ouder worden kunnen de seksuele gezondheid beïnvloeden. Een goede seksuele gezondheid heeft een positieve invloed op de kwaliteit van leven. Daarom is het belangrijk om veranderende seksuele gezondheid als zorgverlener te herkennen en bespreekbaar te maken. Hierin heb jij als verpleegkundige, verzorgende, verpleegkundig specialist, praktijkondersteuner huisartsen (POH) of praktijkverpleegkundige in de eerste- en tweedelijnszorg een belangrijke rol. De richtlijn ‘Veranderende Seksuele Gezondheid’ helpt jou om veranderd seksueel functioneren te signaleren en bespreekbaar te maken. Ook biedt de richtlijn handvatten voor interventies. Hieronder vind je de belangrijkste aanbevelingen uit de richtlijn.
- lichaamsbeeld; bijvoorbeeld tevreden zijn over het eigen lichaam
- zelfliefde, zoals masturbatie
- genderidentiteit en genderrol; bijvoorbeeld zich een man of vrouw voelen, of allebei of geen van beide; willen wisselen van genderidentiteit
- verliefdheid en relaties vormen
- seksuele oriëntatie; of iemand zich aangetrokken voelt tot iemand van hetzelfde of andere geslacht of allebei
- seksuele interesses en verlangens, meningen en gevoelens
- reproductieve gezondheid, zowel op lichamelijk, geestelijk als sociaal gebied
- seksueel functioneren; of en hoe iemand seksueel actief kan zijn
- de symptomen van de ziekte of beperking zelf
- de behandeling van de ziekte en/of de gebruikte medicatie voor de ziekte
- de manier waarop mensen met de ziekte/beperking omgaan
-
‘Female sexual function inventory’ en de ‘Female Sexual Distress Scale – revised’ (bij vrouwen)
-
‘International index of erectile function’ (bij mannen)
- Een klinische redeneermethode zoals het ‘Zakboek Verpleegkundige diagnosen’ gebaseerd op de classificaties Nanda, NIC en NOC (NNN); (domein 8 Seksualiteit).
- Sectorspecifieke instrumenten:
- Ziekenhuiszorg: de 11 gezondheidspatronen van Gordon (Gordon classificatie (verpleegkunde.net) (met name 9 Seksualiteit/ voortplantingspatroon)
- Ouderenzorg en thuiszorg: het Omaha classificatiesysteem
- seksuoloog
- bekkenfysiotherapeut
- ergotherapeut
- psychiater, gespecialiseerd GZ-psycholoog of psychotherapeut
- gynaecoloog, verpleegkundig specialist gynaecologie
- uroloog, verpleegkundig specialist urologie
- Geef je grenzen duidelijk aan bij de zorgvrager op het moment dat het gedrag plaatsvindt. Of doe dit wanneer de situatie weer veilig is.
- Kijk door welke situatie het gedrag van de zorgvrager wordt veroorzaakt (getriggerd). Probeer deze trigger weg te nemen of de situatie zo te veranderen dat de zorgvrager deze niet meer als trigger voelt. Doe dit in overleg met collega-zorgverleners en als het kan met de zorgvrager.
- Plan momenten in om het gedrag binnen jouw organisatie te bespreken (bijvoorbeeld tijdens een teamoverleg) en oefen met praktijkvoorbeelden.
- Op sense.info vind je allerlei vragen en antwoorden met betrekking tot seks.
- Op Seks in de praktijk – Informatie voor zorgprofessionals vind je veel verschillende vraagstukken over seksualiteit, samen met de benodigde handvatten en materialen.
Samenvatting
Nieuw
Over seksualiteit en seksuele gezondheid
Wat is seksualiteit?
Bij seksualiteit denken veel mensen aan seksueel gedrag. Of soms alleen aan seksueel gedrag met een partner.
Maar bij seksualiteit gaat het bijvoorbeeld ook over:
Seksualiteit speelt een rol in alle fasen van het leven. Biologische, psychische en sociale factoren bepalen wat er wel of niet kan op seksueel gebied. Maar ook hoe het lichaam reageert op seksuele prikkels en hoe mensen zich op seksueel gebied gedragen. En wat zij prettig vinden (en wat niet) en waar zij wel of niet opgewonden van worden.
Zie de inleiding van de richtlijn voor meer informatie over de verschillende factoren die een rol spelen bij seksualiteit (‘biopsychosociaal model’).
Seksuele levensloop
De seksuele levensloop beschrijft hoe de seksualiteit van een gemiddeld persoon zich ontwikkelt. De levensloop is verdeeld in verschillende levensfases. In de informatiekaart De Seksuele Levensloop staat per levensfase hoe deze ontwikkeling eruitziet. Zo heeft onder andere ouder worden invloed op de seksualiteit en het seksuele functioneren.
Wat is seksuele gezondheid?
Seksuele gezondheid is veel meer dan alleen fysieke gezondheid op seksueel gebied. Het gaat dus niet alleen om bijvoorbeeld zwangerschap en geslachtsziektes. Maar ook om verliefdheid, relaties en zelfbeeld. En om alle geestelijke ontwikkelingen die mensen in hun leven wat seks betreft meemaken. Dus: onder seksuele gezondheid valt alles wat met relaties, intimiteit en seksualiteit te maken heeft.
Een ‘goede’ seksuele gezondheid betekent dat iemand zich seksueel goed en prettig voelt. Iemand ervaart dan intimiteit, seksualiteit en relaties als positief. Een goede seksuele gezondheid heeft dus een positieve invloed op iemands kwaliteit van leven. Wat als een ‘goede’ seksuele gezondheid wordt gezien verschilt per persoon.
Veranderende seksuele gezondheid
De seksuele gezondheid verandert bij iedereen tijdens het leven. Bijvoorbeeld door het krijgen van kinderen of hormonale veranderingen. Dit leidt niet altijd tot seksuele problemen. Een verandering in seksuele gezondheid is pas een probleem als iemand de eigen seksuele gezondheid niet meer als positief ervaart. Of wanneer iemand bepaalde delen van hoe hij of zij seksuele gezondheid ervaart vervelend vindt.
Chronische ziekten, kanker, een lichamelijke beperking en ouder worden kunnen seksuele problemen veroorzaken. Zij kunnen namelijk een nadelige invloed hebben op iemands seksuele gezondheid.
Een veranderende seksuele gezondheid bij chronische ziekte, kanker of een lichamelijke beperking heeft verschillende oorzaken:
Iemands seksualiteit kan daarbij direct en indirect worden beïnvloed. Direct door hormonale en neurologische invloeden. Deze kunnen bijvoorbeeld opwindings- of orgasmeproblemen veroorzaken. En indirect doordat iemand pijn kan hebben of vermoeid is. Ook de seksuele relatie met anderen kan moeilijker worden en/of veranderen.
De ziekte of beperking kan ook invloed hebben op iemands seksuele identiteit. Bijvoorbeeld doordat iemand niet meer op dezelfde manier seks kan hebben als eerst. Hoe iemand het eigen lichaam (en de eigen identiteit) ervaart kan ook veranderen omdat iemand minder makkelijk kan masturberen dan vroeger.
Zie ‘Algemene mechanismen bij seksuele gezondheid’ in de inleiding van de richtlijn voor meer informatie over seksualiteit en seksuele gezondheid in relatie tot chronische ziekten, kanker, lichamelijke beperkingen en ouder worden.
Signaleren
Omdat een goede seksuele gezondheid bijdraagt aan iemands kwaliteit van leven, is het belangrijk om veranderende seksuele gezondheid bij zorgvragers te herkennen en bespreekbaar te maken. Ook als een zorgvrager hier niet zelf over begint.
Als zorgverlener is het jouw taak om veranderende seksuele gezondheid bij een intakegesprek, anamnese of behandeling te bespreken. Je kunt de partner van de zorgvrager bij het gesprek betrekken als de zorgvrager dat ook wil.
Je kunt het gesprek beginnen met de eerste stap van het PLISSIT-model. Deze eerste stap is de P van permission. Daarbij geef je de zorgvrager de gelegenheid om over seksuele problemen te beginnen. En je maakt duidelijk dat je deze serieus neemt. Daarna kun je open vragen stellen. Voorbeelden daarvan vind je in de Gesprekskaart voor de zorgverlener. Zie ook de NHG-standaard Seksuele klachten en Seksualiteit. Maak het bespreekbaar! – Seksindepraktijk.
Tijdens je gesprek kun je het ‘circulair model seksuele respons’ gebruiken om uit te leggen wat de oorzaken kunnen zijn van veranderde seksuele gezondheid. Zie inleiding van de richtlijn voor meer uitleg over dit model.
Het gesprek over veranderende seksuele gezondheid kun je tijdens de behandeling regelmatig herhalen. In de praktijk is gebleken dat dit het beste werkt.
Je kunt voor het signaleren van veranderende seksuele gezondheid bij ouderen en bij mensen met kanker, chronische ziekte(n) en/of een lichamelijke beperking de volgende seksuologische vragenlijsten gebruiken:
Deze vragenlijsten gebruik je bij een intake of ander contactmoment met de zorgvrager.
Vermoed je of weet je dat een zorgvrager traumatische ervaringen heeft? Pas dan het gesprek over veranderende seksuele gezondheid hierop aan. In uitgangsvraag 2 van de richtlijn vind je meer informatie over hoe je dit kunt doen.
Zie uitgangsvraag 1 en 2 van de richtlijn en de Gesprekskaart voor de zorgverlener. In deze kaart vind je informatie, aandachtspunten en vragen die je bij het voeren van een gesprek met de zorgvrager kunt gebruiken.
Diagnosticeren
Je kunt voor het verpleegkundig diagnosticeren van veranderende seksuele gezondheid bij ouderen en bij mensen met kanker, chronische ziekte(n) en/of een lichamelijke beperking verschillende instrumenten gebruiken:
Je kunt het onderwerp seksuele gezondheid toevoegen aan de (intake)lijst met vragen waarin je informeert naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid bij ouderen en mensen met kanker, (een) chronische ziekte(n) en/of een lichamelijke beperking. Dit kan ook in de huisartsenpraktijk. Hierbij wordt aanbevolen open vragen te stellen.
Zie uitgangsvraag 1 van de richtlijn voor meer informatie over het diagnosticeren van veranderende seksuele gezondheid.
Interventies
Je kunt de volgende interventies toepassen bij veranderende seksuele gezondheid:
PLISSIT-model
Gebruik stap 2 van het PLISSIT-model. Deze tweede stap, LI voor Limited Information, biedt psycho-educatie, goede aanvullende seksuele voorlichting en eventueel uitleg over anatomie of seksuele fysiologie (zie Zorgstandaard Seksuele disfuncties).
Zie Gesprekskaart voor de zorgverlener. Hierin vind je informatie, aandachtspunten en vragen die je voor jouw gesprek met de zorgvrager kunt gebruiken.
Weegschaalmodel
Met het ‘weegschaalmodel’ kun je samen met de zorgvrager (en partner) onderzoeken wat de seksuele gezondheid verbetert en minder goed maakt. En hoe de zorgvrager seksuele gezondheid positief kan beïnvloeden. Zie inleiding van de richtlijn voor uitleg over dit model.
Doorverwijzen
Zorgvragers met specifieke vragen of klachten kun je onder andere doorverwijzen naar de volgende zorgverleners:
In het zakkaartje Verwijsmogelijkheden bij veranderende seksuele gezondheid vind je meer informatie over de specifieke vragen en klachten waarvoor je zorgvragers kunt doorverwijzen.
Zie uitgangsvraag 2 van de richtlijn voor meer informatie over interventies.
Seksueel ontremd en grensoverschrijdend gedrag
Zorgvragers kunnen zich seksueel ontremd of grensoverschrijdend gaan gedragen als hun seksuele gezondheid verandert.
In dat geval kun je het volgende doen:
Zie uitgangsvraag 3 van de richtlijn voor meer informatie.
Meer informatie
Printversie
Download hieronder een printversie van de samenvatting.
- Het beeld dat u van uw lichaam heeft. Bijvoorbeeld hoe tevreden u over uw lichaam bent.
- Zelfliefde, zoals masturbatie (zelfbevrediging).
- Genderidentiteit en genderrol; voelt u zich een man of vrouw, of allebei of geen van beide? Bent u tevreden met uw genderidentiteit of wilt u deze veranderen?
- Verliefdheid en een seksuele relatie met iemand hebben.
- Seksuele oriëntatie: voelt u zich aangetrokken tot iemand van hetzelfde of andere geslacht of allebei?
- Seksuele interesses en verlangens, meningen en gevoelens.
- Mogelijkheid om kinderen te krijgen.
- Seksueel functioneren: kunt u seks hebben? En heeft u seks?
- operaties
- bestraling (radiotherapie)
- chemotherapie
- hormoontherapie
- androgeendeprivatietherapie: een hormoontherapie waarbij mannelijke geslachtshormonen worden verminderd of geblokkeerd
- Sickandsex.nl is een website met informatie over ziekten en seksualiteit, intimiteit en relaties.
- Op kanker.nl vindt u informatie over kanker en seksualiteit.
- Veel patiëntenorganisaties hebben informatie over veranderende seksuele gezondheid. Weet u niet welke website het beste past bij uw situatie? Vraag dan uw zorgverlener om advies.
- Op seksualiteit.nl vindt u informatie over onderwerpen die met seksualiteit te maken hebben. Onder andere over seksualiteit bij ziekten en beperkingen.
- Op sense.info vindt u het antwoord op allerlei vragen over seks.
- Op Mantelzorg NL kunt u informatie vinden over veranderde seksualiteit en intimiteit bij mantelzorg.
Patiënteninformatie
Nieuw
Veranderende seksuele gezondheid
Kanker en ziekten die niet meer overgaan (chronische ziekten) kunnen invloed hebben op uw seksuele gezondheid. Ook door een lichamelijke beperking en ouder worden kan uw seksuele gezondheid veranderen. U kunt bijvoorbeeld minder of geen zin meer hebben in seks. Of u voelt zich minder aantrekkelijk doordat uw lichaam veranderd is. Hieronder leest u meer over veranderende seksuele gezondheid. En ook over wat u van uw zorgverlener kunt verwachten bij zowel kleine als grote problemen met uw seksuele gezondheid. Deze informatie kan ook nuttig zijn voor uw partner.
Over seksualiteit en seksuele gezondheid
Wat is seksualiteit?
Bij seksualiteit denken veel mensen aan hoe ze zich seksueel gedragen. Of soms alleen aan hoe ze zich seksueel gedragen met hun partner.
Maar bij seksualiteit kunt u bijvoorbeeld ook denken aan:
Veranderingen in seksualiteit
Uw seksualiteit verandert tijdens uw leven. Bijvoorbeeld als u kinderen krijgt of als u langere tijd een vaste partner heeft. Jongere mensen ervaren seksualiteit ook vaak anders dan oudere mensen. De meeste mensen worden langzaam minder seksueel actief als ze ouder worden.
De seksuele ontwikkeling van een gemiddeld persoon wordt de ‘seksuele levensloop’ genoemd. Deze vindt u in het document hieronder.
Seksuele gezondheid
Een goede seksuele gezondheid betekent dat u zich op seksueel gebied goed en prettig voelt. U heeft dan een goed gevoel over uw seksualiteit en uw seksuele relaties. En ook over intimiteit: het hebben van een persoonlijke band met iemand.
Seksuele gezondheid is dus meer dan lichamelijk gezond zijn op seksueel gebied. Het gaat niet alleen om bijvoorbeeld zwangerschap en geslachtsziektes. Maar ook om verliefdheid, relaties en zelfbeeld. En om alle geestelijke ontwikkelingen die mensen in hun leven meemaken wat seks betreft.
Wat een ‘goede’ seksuele gezondheid is, verschilt per persoon. Maar voor iedereen geldt dat een goede seksuele gezondheid een positieve invloed heeft op hoe iemand zijn of haar leven ervaart.
Veranderende seksuele gezondheid
Net als iedereen krijgt u tijdens uw leven te maken met veranderingen in seksualiteit. En dus ook met veranderingen in uw seksuele gezondheid. Niet alle veranderingen in seksuele gezondheid veroorzaken seksuele problemen. Een verandering is pas een probleem als u geen goed gevoel meer heeft over uw seksuele gezondheid. Of over een bepaald onderdeel daarvan.
Chronische ziekten, kanker, een lichamelijke beperking en ouder worden kunnen een negatieve invloed hebben op uw seksuele gezondheid. Ze kunnen zorgen voor seksuele problemen.
Wat merkt u van een veranderende seksuele gezondheid?
Als uw seksuele gezondheid verandert, dan kan dat seksuele problemen veroorzaken. Welke seksuele problemen kunt u hebben of krijgen bij een lichamelijke beperking of een chronische ziekte? En welke als u bijvoorbeeld kanker heeft of ouder wordt?
Lichamelijke beperking
Heeft u een lichamelijke beperking? Vanaf uw geboorte of door een ziekte of ongeval gekregen? Dan is het voor u misschien minder makkelijk of anders dan het vroeger was om seks te hebben. Bijvoorbeeld omdat u zich niet (meer) zo goed kunt bewegen. Of u heeft last van spasmen en dat kan intimiteit en seks lastiger maken. Heeft u een dwarslaesie? Dan kunt u klaarkomen tijdens de seks anders ervaren dan vroeger.
Maar het kan ook zijn dat u zich voor uw lichamelijke beperking schaamt. En het moeilijk vindt om seks te hebben met uw (nieuwe) partner. Omdat u denkt dat uw partner u niet (meer) aantrekkelijk vindt.
Chronische ziekte
Bij chronische ziekten als diabetes, hart- en vaataandoeningen en reumatische aandoeningen kan uw lichaam minder op seksuele prikkels reageren. Als u bijvoorbeeld chronische longproblemen heeft, dan kunt u het tijdens de seks benauwd krijgen. Ook kunt u door een chronische ziekte vaak moe zijn of pijn hebben.
De behandeling van chronische ziekten kan ook een negatieve invloed hebben op uw seksuele gezondheid. Veel medicatie vermindert de zin in seks en de opwinding. Of bijvoorbeeld de mogelijkheid om klaar te komen. Sommige medicatie kan de zin in seks groter maken, zoals medicatie voor de ziekte van Parkinson.
Kanker
Heeft u kanker? Dan kan dat invloed hebben op veel onderdelen van uw leven. Ook op hoe u uw seksuele gezondheid ervaart. Er zijn heel veel verschillende vormen en behandelingen van kanker. Met allemaal een ander gevolg voor uw leven en uw seksuele gezondheid.
Bij behandelingen voor kanker kunt u denken aan:
Soms heeft een behandeling voor kanker een direct gevolg voor uw seksuele gezondheid. Zoals bij baarmoederhals- of prostaatkanker. Bestraling en chemotherapie om baarmoederhalskanker te behandelen kunnen de vagina droger maken. Hierdoor kan seks hebben pijnlijk zijn. Bij de behandeling van prostaatkanker kunnen zenuwen en bloedvaten beschadigd worden. Dan kan het moeilijker zijn om een stijve penis te krijgen.
Het kan ook zijn dat u uw seksuele gezondheid door kanker anders ervaart. Dit kan tijdens de behandeling gebeuren, maar ook erna. U voelt zich door de kanker of de behandeling anders dan daarvoor. Misschien schaamt u zich omdat u kaal bent geworden door chemotherapie. Of u voelt zich minder aantrekkelijk doordat u een borst mist na een borstamputatie of littekens heeft na een operatie.
Ouder worden
U kunt seksuele problemen krijgen als u ouder wordt. Daarbij kunt u denken aan problemen met klaarkomen bij mannen en droogte van de vagina bij vrouwen.
De kans op dementie wordt groter als mensen ouder worden. Heeft uw partner dementie? Dan heeft dit niet alleen invloed op zijn of haar seksuele leven, maar ook op dat van u. Mensen met dementie kunnen bijvoorbeeld meer of juist minder zin in seks krijgen. Hun seksuele gedrag kan ook anders zijn dan eerst.
Uw seksuele gezondheid kan ook veranderen doordat u of uw partner een chronische ziekte krijgt. Of doordat een van u in een hoog-laagbed moet slapen of incontinent is. Ook een opname in een verpleeghuis kan gevolgen hebben voor uw seksuele gezondheid. Bijvoorbeeld doordat u weinig of geen privacy heeft en daardoor seks niet meer (goed) mogelijk is.
Ongewenst of grensoverschrijdend seksueel gedrag
Een verandering in uw seksuele gezondheid kan uw seksueel gedrag veranderen. Dit kan komen door de medicatie die u gebruikt. Of door de ziekte die u heeft. Soms kan veranderd seksueel gedrag ongewenst of grensoverschrijdend zijn. Bijvoorbeeld voor uw partner of uw zorgverlener. Terwijl u zelf uw veranderde gedrag niet als ongewenst of grensoverschrijdend ziet. Het kan ook andersom zijn: u vindt het seksueel gedrag van anderen juist ongewenst of grensoverschrijdend.
Wat kunt u van uw zorgverlener verwachten?
Het is soms moeilijk om te praten over problemen met uw seksuele gezondheid. Misschien weet u niet zo goed hoe u over uw problemen kunt beginnen. Of u denkt dat uw probleem niet ernstig genoeg is om te bespreken. Of u vindt uw seksuele gezondheid heel privé en u praat er niet zo makkelijk over.
Vragen en zorgen bespreken
Uw zorgverlener begrijpt heel goed dat u vragen of zorgen heeft over uw seksuele gezondheid. En hij of zij vindt het heel normaal om daarover met u te praten. Het is de taak van de zorgverlener om dat te doen. Bijvoorbeeld tijdens een (intake)gesprek. Of wanneer u een (nieuwe) behandeling krijgt. Uw zorgverlener gebruikt vaak een vragenlijst bij deze gesprekken. Uw partner kan ook deelnemen aan deze gesprekken als u dat wilt.
Informatie
Uw zorgverlener bespreekt samen met u (en uw partner) welke invloed uw ziekte of situatie kan hebben op uw seksuele gezondheid. Of wat de gevolgen van een behandeling kunnen zijn voor uw seksuele gezondheid. Samen met uw zorgverlener kijkt u naar mogelijkheden om uw seksuele gezondheid te verbeteren.
Doorverwijzen
Uw zorgverlener kan u ook doorverwijzen naar een andere zorgverlener. Bijvoorbeeld iemand die speciaal voor uw situatie de beste adviezen kan geven.
Meer informatie
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? Of heeft u meer hulp nodig? Praat er dan over met de zorgverlener van wie u deze informatie heeft gekregen of ga naar uw huisarts. Samen kunt u op zoek gaan naar oplossingen.
Printversie
Download hieronder een printversie van de patiënteninformatie.
Campagnetoolkit
Start jij het gesprek over seksualiteit?
Een goede seksuele gezondheid is belangrijk voor een goede kwaliteit van leven. Een ziekte of veranderd lichaam kan gevolgen hebben voor iemands seksuele gezondheid. Het is daarom belangrijk om veranderende seksuele gezondheid te herkennen en bespreekbaar te maken. Dit is niet altijd eenvoudig. Misschien omdat je niet weet hoe je het gesprek met de zorgvrager start. Omdat je het zelf ongemakkelijk vindt om het te bespreken of je merkt dat collega’s er weinig aandacht voor hebben.
De campagnetoolkit “Maak seksuele gezondheid bespreekbaar” bevat praktische hulpmiddelen die je ondersteunen bij het bespreekbaar maken van seksuele gezondheid.
Je kunt de tools inzetten om het gesprek over dit onderwerp binnen jouw team en met jouw collega’s te voeren en handvatten om hierover in gesprek te gaan met de zorgvrager. Zo help je eventuele taboes rondom seksualiteit te doorbreken.
Onderstaand vind je de uitleg voor de toolkit. Scroll verder naar beneden voor de zes verschillende tools.
Uitleg toolkit
Een chronische ziekte, kanker, een lichamelijke beperking of ouder worden kunnen de seksuele gezondheid beïnvloeden. Seksualiteit draagt bij aan de kwaliteit van leven. Daarom is het belangrijk om zorgen van de zorgvrager rondom seksualiteit bespreekbaar te maken. Als zorgprofessional speel jij een belangrijke rol in het signaleren van zorgen rondom de seksualiteit.
Over campagnetoolkit
Deze campagnetoolkit bevat praktische hulpmiddelen die je ondersteunen bij het bespreekbaar maken van seksuele gezondheid. Je kunt de tools inzetten om het gesprek over dit onderwerp binnen jouw team, met jouw collega’s en met de zorgvrager te voeren. Zo help je eventuele taboes rondom seksualiteit te doorbreken.
Voor wie?
De middelen uit deze toolkit zijn bedoeld voor en kunnen worden ingezet door verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, verzorgenden, praktijkondersteuners huisartsen (POH) en praktijkverpleegkundigen in de eerste en tweedelijnszorg.
Welke tools vind je in de toolkit en hoe gebruik je ze?
Visueel overzicht levensfasen
Digitaal of geprint tijdens een overleg met collega’s of individueel gebruik.
Gesprekskaart
Geprint voor of tijdens een gesprek met de zorgvrager.
Nieuwsberichten
Digitaal via intranet of een nieuwsbrief.
Vragenkaartjes
Digitaal of geprint tijdens de koffiepauze of in een overleg met collega’s.
Posters
Digitaal via intranet of geprint in een overleg met collega’s.
Zakkaartje
Geprint tijdens of na een gesprek met de zorgvrager.
De seksuele levensloop
Een tool die je inzicht geeft in de seksuele ontwikkeling van een gemiddeld mens. Af te drukken en op te hangen in een teamruimte of om digitaal te bekijken en te delen met collega’s.
Gesprekskaarten
Een tool die concrete handvatten biedt om veranderende seksuele gezondheid te signaleren en te bespreken. Af te drukken en op te hangen in een teamruimte of om digitaal te bekijken en te delen met collega’s.
Nieuwsberichten
Wordt er binnen jouw organisatie gewerkt met een intranet of online communicatietool? Vraag de intranetbeheerder om deze kant-en-klare nieuwsberichten te delen, zodat het belang van seksuele gezondheid door al je collega’s gezien wordt.
Vragenkaartjes
Wil je het gesprek aangaan met jouw collega’s? Gebruik deze vragenkaartjes tijdens de koffiepauze of in een overleg om het thema seksuele gezondheid op de kaart te zetten.
Posters
Om jezelf en collega’s door de dag heen bewust te maken dat het belangrijk is om over (veranderende) seksuele gezondheid te praten, kun je deze posters gebruiken. Print ze op A3 en hang ze op in een team- of vergaderruimte.
Zakkaartje
Weten naar wie je een zorgvrager met specifieke vragen of klachten kunt doorverwijzen? Dit zakkaartje bevat verwijsmogelijkheden die je in het contact met de zorgvrager kunt gebruiken.